Jonge kinderen in dialoog met de directe omgeving.
In het kader van mijn masterstudie Kunsteducatie aan de AHK leidde ik begin 2011 het kunsteducatieve project ‘Van Ons – Voor Hier’. Dit project werd uitgevoerd in drie kleutergroepen op drie ontwikkelingsgerichte scholen in Noord-Holland. Zeven weken lang gingen een kunstenaar en twee stagiaires samen met de kinderen en hun leerkracht twee ochtenden in de week aan het werk in een atelier dat werd ingericht in de school.
De drie kunstenaars: Floor Max, Dominique Panhuysen en Sanne Groen werd gevraagd een plek te kiezen in de directe omgeving van de school die de kinderen zouden kunnen onderzoeken door er te zijn en te spelen, te kijken, te rennen, te dansen, te luisteren, te ruiken en …… De kinderen konden op de plek tekenen, bouwen, fotograferen of verzamelen. Ze zouden dat wat ze vonden mee kunnen nemen naar het atelier en omgekeerd dat wat ze in het atelier maakten naar de plek kunnen brengen. Het idee was om de kinderen te vragen om in het atelier een gift te maken voor de plek. Dit kon van alles zijn: een beeld, een muziekstuk, een choreografie of ingreep in de ruimte: ‘Van Ons –Voor Hier’ Op deze manier wilde ik het proces van de kinderen een richting geven en een dialoog tot stand brengen tussen de kinderen en de gekozen plek. Als snel werd echter duidelijk dat het zoeken naar een ‘gift voor de plek’ de aandacht van de leerkrachten juist richtte op het eindproduct in plaats van op het proces. Daarom hebben we het maken van een ‘gift’ losgelaten en vanaf dat moment draaide het project veel meer om het onderzoeken van een bepaalde plek.
De kunstenaars werkten alle drie eerder mee aan projecten van Toeval Gezocht (zie: www.toevalgezocht.nl ). In deze projecten wordt intensief gedocumenteerd. De volwassenen fotograferen en beschrijven wat de kinderen doen. De gesprekken die de kinderen voeren met elkaar of met de leerkracht worden opgenomen en soms uitgeschreven. Samen bespreken de leerkracht, de kunstenaar en de stagiaires de documentatie om er zo achter te komen wat de kinderen beweegt, welke verhalen en ervaringen er leven en welke ontdekkingen de kinderen doen. Door er met elkaar over te praten wordt duidelijk welke ingrepen gedaan zouden kunnen worden om de processen van de kinderen te verdiepen.
De schooltuin
Dominique Panhuysen koos in overleg met de leerkracht voor het onderzoeken van de schooltuin. De tuin ligt aan de rand van het schoolplein waar de kinderen elke dag spelen. Aan de kinderen werd gevraagd om te tekenen wat ze wilden maken voor de tuin.
Skip heeft een vis gemaakt. Om de vogels heen te lokken. En als de zon er op schijnt, dan wordt de vis heel erg warm, en dan gaat de vis verbranden. En in het water gaat hij een beetje afkoelen en dan komt een vogel; lekker visje. Dan spuit er zo water uit. Maar hoe komt het water dan in de vis? Gewoon knijpen, zegt Skip. Dan gaat de lucht eruit en dan zuigt er water in.
Izia heeft een zon en een huis, een klein poppetje en stippeltjes gemaakt. Die zijn voor de rupsen en slakken. Er is een keuken, daar gaan ze drinken in het water; de vogeltjes. En er is een terras en dan kunnen ze zo naar de zon. En dan gingen ze naar de bloemen daarna gingen ze naar de zon en dan kunnen ze helemaal naar het huisje toe.
De kinderen raakten gefascineerd door de ‘wormenplek’, een hoekje met aarde en pollen gras. De wormen werden van alle kanten bestudeerd en nagetekend, ze werden mee naar binnen genomen en er werden buiten en binnen bouwwerken voor de wormen gemaakt.
In de zon zijn de wormen stil maar als je goed luistert dan hoor je ze ritselen.
… een slaapkamer en een kelder voor de wormen met een bedje van gras. Ze gaan nu slapen.
*Foto’s: Dominique Panhuyssen
Bijzondere plekken
Sanne Groen begon het project met de vraag aan de kinderen om haar bijzondere plekken in de omgeving te laten zien.
Dicht bij de school is een graslandje met een vijver.
Met behangerslijm en allerlei gevonden ‘kleuren’ maken de kinderen verf.
Alle gemaakte verf krijgt een naam:
- Zeemeerminnenverf
- Kamergroen
- Modderverf
- Blubberbloemverf
- Spagettiverf
- Vuurwerkverf
- Wit, je gebruikt ‘m als je bomen wit wilt schilderen
- Zwarte stampverf
- Dromensmurrie
- Regenboogverf
- Glijbaanverf
- Ik ga een kleur verf maken. En niet in een kleur die er als bruine stamppot en oranje stamppot uitziet. Ik ga iets bijzonders maken maar ik weet niet wat het wordt.
Zo werd alles onderzocht; de plekken buiten, het atelier binnen met al het nieuwe materiaal. En al snel alles tegelijk.
* Foto’s: Sanne Groen
De indianentorens
Floor Max koos een veldje met een klimtoestel met torens en een glijbaan als plek. De kinderen bezochten de plek regelmatig, zowel het klimtoestel als de bosjes en het veldje daaromheen werden intensief onderzocht en er werd met veel plezier gespeeld. In het atelier maakten de kinderen torens, ze tekenden de plek, ze maakten springtouwen om mee te spelen op de plek en keken welke gemaakte spullen goed van de glijbaan gleden. Ook vonden ze allerlei takjes, schelpjes, steentjes en plantjes die ze meenamen naar het atelier.
Nuri besluit om raceauto’s te maken. Als de groep een volgende keer naar de indianentorens gaan wil hij ze van de glijbaan naar beneden laten glijden. Floor stelt voor om in het atelier uit te proberen of de auto’s het doen. Kijk hier wat Nuri allemaal ontdekt: Nuri onderzoekt
De laatste week van het project maken de kinderen met elkaar de plek na in het atelier. Daarbij wordt zichtbaar hoe goed de kinderen hebben gekeken en hoeveel ze hebben ervaren en hoe ze hebben gespeeld op de plek. Alles wordt gemaakt: de torens, het net, de punten van de torens, de bomen en de bosjes en struiken, de brug over het water bij het schelpenpaadje, mensen en kinderen, de wolken en regendruppels, de zon, bloemen, een paddenstoel, het ‘verboden voor hondenbord’ en de trap, die volgens Nuri eigenlijk een ladder is.
* Foto’s: Floor Max en Hanneke Saaltink
Om het hele projectverslag te lezen klik hier: projectverslag