Het gebeurt zelden: Je hebt een idee en praat daarover met anderen. Je maakt samen plannen, misschien niet altijd even realistisch maar het enthousiasme groeit. Voorzichtig probeer je iets van de plannen te realiseren. De problemen die je tegenkomt lijken soms onoplosbaar maar toch, maar toch ……. ineens is daar een resultaat dat alle verwachtingen overtreft. Er komt iets tot stand dat meer is dan ieders afzonderlijke gedachten en ideeën. Alsof iedereen zonder voorbehoud zijn deel in de smeltkroes stort en het laat gisten en borrelen totdat er uiteindelijk een chemische verbinding ontstaat die leidt tot iets dat helemaal nieuw is. Het overkwam ons bij het maken van de tentoonstelling BOUWPLAATS. We wilden laten zien hoe we een jaar lang met de hele school hebben gewerkt aan het kunst-educatieve project BOUWPLAATS. Laten zien wat kunst, creativiteit en ontdekkend leren met elkaar te maken hebben. Hoe geweldig het was om de concentratie en de aandacht van de kinderen te zien, de manier waarop ze experimenteerden en samenwerkten. Hoe mooi de producten soms waren die uit dat proces voortkwamen. We wilden het werk uit de vertrouwde context van de school halen en plaatsen in de omgeving van de professionele beeldende kunst. Tonen wat de overeenkomsten zijn tussen kunst en het creatieve proces van kinderen die in een atelier aan de slag gaan. Niet laten zien wat alle kinderen in al de 20 groepen hadden gemaakt. Dat hadden we op school al gedaan. Maar inzoomen op de details, op dat ene proces, dat ene kind, die ene situatie. Om zo voelbaar te maken wat de kinderen dachten en deden. En wat er gebeurt bij de leerkrachten die op deze manier met hun kinderen werkten. De kunstenaars Floor Max en Jaap Velserboer richten de tentoonstelling in. Ik zie het groeien en als het uiteindelijk klaar is wil ik net als bij bijvoorbeeld een tekening die net af is alleen maar heel lang kijken. Zien dat het is gelukt om dat wat er eerst nog niet was, wat alleen vaag in mijn hoofd zat, zichtbaar te maken. Want gelukt is het! Het is een mooie, rijke en heldere tentoonstelling geworden. Maar net als bij een geslaagd schilderij volgt op dat eerste tevreden kijken de gedachte dat iedereen dit moet zien. Wie weet eigenlijk wat voor prachtigs er verborgen ligt achter de dichtgeplakte ramen van de tentoonstellingsruimte naast de kunstuitleen? Het is bijna als een klein, intiem geheim wat je alleen kunt vinden als je weet dat je ernaar moet zoeken. Maar dat is natuurlijk niet de bedoeling van een mooie tentoonstelling. Daar moeten heel veel mensen naartoe! Dus kijk met mij mee en besluit om dit ook in het echt te zien in de kunstuitleen in Alkmaar aan de Bergerweg 1. (Ook open op tijden dat de kunstuitleen gesloten is! Zie verder onderaan deze blog.)
Aandacht, concentratie en schoonheid. Dat is wat grote foto’s laten zien.
..
De ruimte is ingericht als een werkplaats. Materiaal is uitgestald alsof het snoepjes zijn; je wilt het oppakken, voelen, verplaatsen, je wilt ermee bouwen. En in dit geval mag dat ook gewoon. Op een overzichtsfoto uit één van de ateliers zie je hoe ieder kind actief en volkomen geconcentreerd bezig is.
..
De eerste periode van het project werd gewerkt vanuit het thema ‘bouwen’. Bouwen met allerlei materiaal zoals stenen, bamboestokken of piepschuim, bouwen met karton of met wilgentenen en tie-rips. Bouwen door te stapelen, te verbinden, te vervormen. Bouwen in de hoogte of juist door het uitleggen en omsluiten van vormen. En hoe teken je dat wat je bouwde? Begrippen als evenwicht, balans en symmetrie, hoeveelheden, ordenen en verzamelen kwamen heel vanzelfsprekend aan de orde. De kinderen zochten naar manieren om stevige verbindingen te maken en ontwikkelden de nodige vaardigheden. Ook werd er gepraat en nagedacht over wat dat eigenlijk is; bouwen.
..
..
In de tentoonstelling is een deel van de film ‘Rivers and Tides’ van de kunstenaar Andy Goldsworthy te zien. De kunstenaar bouwt hier net als de kinderen ronde vormen met stenen. Verschillende keren stort het bouwwerk in, terwijl ondertussen het tij opkomt. Net als de kinderen leert de kunstenaar de eigenschappen van steen steeds beter kennen en lukt het uiteindelijk om te bouwen wat hij wil. Maar zijn ideeën en plannen veranderen ook door wat hij te weten komt over stenen.
..
..
..
De tweede project- periode sloot aan bij het schoolproject ‘bouwen en dieren’. Hoe bouwen dieren? Hoe groot, hoe zacht of hoe donker moet het hol van een konijn worden? En een dinosaurus? Waar woont die? En mag ‘ie wel ontsnappen?
..
Een gangenstelsel waarin verschillende dieren elkaar ontmoeten hangt als een prachtig, bijna abstract kunstwerk aan de muur.
..
De kinderen van een groep 6 verzamelden oude apparaten die ze uit elkaar haalden. De verschillende onderdelen werden gesorteerd en de kinderen kregen de opdracht om op te schrijven welke onderdelen ze zouden kunnen gebruiken om een nieuwe insectensoort te bouwen. Net als bestaande insecten moest het nieuwe beestje een lijf krijgen dat uit drie geledingen bestond. En het zou natuurlijk heel mooi zijn als dat lijf zou kunnen bewegen. Tussen de insecten en hun behuizing valt het werk van de kunstenaar Panamarenko helemaal niet op. Ook bij Panamarenko zie je de fascinatie voor beweging, soms alleen maar voor de suggestie daarvan. Een kunstenaar die experimenteerde, fantaseerde en droomde en met zijn ‘vliegtuigen’ een heel eigen universum bouwde.
Niet alleen bij de kinderen werd veel teweeg gebracht. Ook de leerkrachten leerden veel. Op tafel enkele uitspraken van leerkrachten.
‘Wij hebben ook een wereld, kijk maar!’ zei Isia uit groep 1/2 tegen haar vriendinnen en bracht hen naar de plek waar ze samen met anderen aan het bouwen was. En die uitnodiging geef ik graag door.