Meer dan manshoog hangt hij voor de grote ramen van de Tate Modern in Liverpool; de foto van Jackson Pollock terwijl hij één van zijn ‘drippings’ maakt. Een groot wit vlak op de grond, Pollock leunend op een knie gebogen over zijn werk. Concentratie, aandacht. Met zijn hele lijf gericht op de verf die van de kwast druipt. Handen en ogen, zie ik, die elke beweging registreren en daarop reageren. Speelse, liefdevolle ernst. En ik herinner me een flard van een tekst, ooit ergens gelezen. Over een onderzoek waaruit gebleken zou zijn dat kinderen én volwassenen werken op de grond eerder als spel ervaren dan werken aan een tafel.
Later op strand buigt Jan zich ineens, in een onbewaakt ogenblik, voorover en begint met schelpen een mozaïek te leggen rond een aangespoelde kwal. Is dit niet dezelfde houding, dezelfde aandacht en flow? Hetzelfde spel.
..
..
Of Charlotte Schleiffert die haar grote tekeningen ook maakt op de grond.
..
..
..
..
..
..
Ik denk er opnieuw aan als ik, inmiddels weer thuis, heel voorzichtig en vooral niet te nadrukkelijk begin te denken aan de school die volgende week weer begint. Zittend op het gras in de tuin, schuur en olie ik alvast een oud IKEA laden-blok om daarvan een rekenkastje te maken. Het is een genoegelijk werkje en het heeft vooral nog niets te maken met de drukke, doelgerichte hectiek die het schoolleven normaal gesproken kenmerkt. Iedereen die langsloopt en mij ziet zitten in de zon tussen uitgestalde laatjes, doeken en schuurpapier, herkent het meteen. Er wordt geglimlacht, ‘lekker hè, dat doe je goed!’ zegt de buurvrouw die over de heg kijkt. En terwijl ik de geur van de olie ruik die zich vermengd met die van het pas gemaaide gras, terwijl ik de laatste stickers wegschuur, met mijn handen de houtnerf volg en mij uitstrek om bij mijn kopje thee te kunnen, speel ik met mijn plannen voor het volgende schooljaar. In dit laatje komen alle gevonden slakkenhuisjes en daar de stenen, knopen, cijferkaartjes en dobbelstenen. Is dat anders dan wanneer ik aan tafel zou zitten? Zou het dan eerder ‘werk’ zijn? Kinderen spelen graag op de grond heb ik gemerkt. Ooit begonnen twee jongetjes met gekleurde klei op tafel een parcours voor auto’tjes te maken. Moeiteloos overbrugden ze de ruimte van de tafel naar een nabije stoel, om daarna door te bouwen op de grond. Steeds meer kinderen sloten zich aan bij dit spel en ik kon het niet over mijn hart verkrijgen het te verbieden. Ze waren zo geconcentreerd, zo vol overgave en plezier aan het werk. En ach, het was bijna zomervakantie dan ging die klei toch in de prullenbak. Is het anders om met klei op de grond te spelen? In tegenstelling tot de afgebakende ruimte van de tafel konden ze nu alle kanten op. En spelen op de grond doen kinderen met hun hele lijf. Zitten op hun hurken of knieën, staan, buiken en kruipen wisselen elkaar moeiteloos af.
..
..
De Amerikaanse kunstenaar Sharon Lockhart filmde grauwe, betonnen binnenplaatsen in Polen. In een fragment spelen een jongen en meisje met water, modder en zand. Alles onder handbereik. Het meisje strekt haar been, beweegt heen en weer. Ze danst bijna. Kinderen kunnen dat nog. Samen dezelfde aandacht; 2 paar handen en ogen, voortdurend op elkaar reagerend.
..
In de ateliers bij ons op school werken de kinderen ook vaak op de grond.
Alleen:
.
..
.Of samen:
.
.
.
.
.
.
.Liggend:
.
.
.
.
.
.
.Of staand:
.
.
.
.
.
.Soms nauwelijks in evenwicht:
.
.
.
.
.
.
Terwijl het resultaat zich steeds verder uitbreidt:
.
.
Een ding weet ik zeker. Als ik straks mijn nieuwe klas inricht, komt er tussen de mooie nieuwe tafels en stoelen van ons spik splinter nieuwe meubilair genoeg plek om ook op de grond te kunnen spelen en werken.